In Uitgelicht wil Women In Music vrouwelijke muzikanten een podium bieden waar ze zichzelf kunnen laten zien. Deze keer: Josephine van Schaik, veel meer dan alleen die zangeres van The Mysterons.
De nu 23 jarige Josephine groeit samen met haar zus op in Rotterdam als dochter van een creatieve moeder en een fantasierijke vader. Een combinatie van eigenschappen die later een prima erfelijke belasting zullen blijken te zijn. In een huis vol knutselspullen en waar veel ruimte is voor muziek wordt ze door haar ouders overal in gesteund. Ze krijgt zangles en op de basisschool begint Josephine met gitaarles op de grote klassieke gitaar van haar overleden oma, maar daar heeft ze geen plezier in. Vanaf haar veertiende gaat ze zelf liedjes schrijven en optreden op schoolavonden van de middelbare school. ‘Dat vond ik echt doodeng! Aan de ene kant wil je het doen, maar op het moment dat het dan echt moet… het maken van muziek was belangrijk en dat podium moest er dan een beetje bij, maar niet dat ik dat toen echt leuk vond. Nee, ik was niet zo dapper en ben dat nog steeds niet, maar inmiddels went het een beetje en wordt het leuker. Ik ben daarin zeker gegroeid. Als je achter de microfoon staat en iets moeten zeggen voel je je heel verantwoordelijk voor de show. Het is iets dat van je wordt verwacht als zangeres terwijl je misschien wel niet de meest geschikte persoon bent voor die rol. Als het publiek afgeleid is voelt dat alsof ik niet goed presteer. Dat had ik voorheen ook als ik recensies las waarin stond dat ik nog verlegen, schuchter en een beetje meisjesachtig was. Dan was dus alles goed, behalve hoe ik er stond. Ik hoef ook niet heel extravert iets op dat podium te doen, maar moet iets vinden dat bij mij past en daar dan vol voor gaan. Zoals je bijvoorbeeld ziet bij Beth Gibbons van Portishead. Die doet helemaal niets extravert, maar staat er wel met overtuiging. Zoiets.’
Benieuwd naar haar vrouwelijke voorbeelden antwoordt ze stralend en zonder aarzelen: ‘Pipi Langkous… en mijn moeder.’ Meer muziek gerelateerd blijken dat Kate Bush en later o.a. Tori Amos en Beth Gibbons te zijn. Op de middelbare school worden haar muzikale invloeden steeds breder en gaat ze ook steeds meer naar muziek uit de sixties luisteren. Delia Derbyshire van White Noise zal vanaf dat moment een belangrijke inspiratiebron worden.
Ter voorbereiding op haar auditie voor het Conservatorium van Amsterdam gaat Josephine zich op de middelbare school zelf leren begeleiden op gitaar. Ze is blij dat ze wordt aangenomen want een alternatief plan heeft ze niet echt. ‘Als het niet zou lukken wilde ik waarschijnlijk iets van geneeskunde gaan studeren om psychiater te worden. Dat wilde ik eerst altijd. Ik wilde verder ook wel heel graag weg uit Rotterdam, vond het moeilijk om daar mijn scene te vinden. Wat ik leuk vond en alternatief was bestond een paar maanden en dan was het failliet. Qua muziek waren er ook niet heel veel podia waar iets gebeurde. Dat komt nu wel weer meer. Ik moest denk ik gewoon even weg van daar en opnieuw beginnen. Nu zou ik misschien wel weer terug willen om er te wonen. Het is zo druk hier in Amsterdam. Maar dan moet je steeds op en neer voor je werk en je bands. Dat is allemaal hier.’
Eenmaal aangenomen op het Conservatorium komt Josephine bij Sonny Groeneveld, Peter Peskens en Brian Pots (nu PAUW) in de klas. ‘Sonny en Brian wilden als freestyle een project met western muziek maken en vroegen Peter, Pyke (Pasman) en mij er bij. Uiteindelijk werd het dus hele andere muziek’. The Mysterons is geboren. In de garage van Sonny wordt een EP opgenomen, alles analoog en gemixt. Over haar taak bij The Mysterons zegt ze: ‘Alles is mijn taak!’ en lacht. ‘Nee hoor, grapje. Ik schrijf de teksten, melodie, maak het artwork, verkoop de merch, maak de banners op de social media en doe de vormgeving.’
Josephine is dus verantwoordelijk voor alle teksten van The Mysterons. Inspiratie hiervoor haalt ze uit haar persoonlijk leven en haar dromen. ‘Het is vaak een persoonlijke boodschap verstopt in fictie. Ik vind het leuk om er een beeldend verhaal, een soort fantasie van te maken. Er zitten wel dingen van mij in verstopt, maar dat mag niet altijd even duidelijk zijn voor de mensen die het horen. Het moet niet persoonlijk worden. Bug Powder Dust gaat bijvoorbeeld over een huis dat langzaam verandert in een soort biohazard, de mensen voorgesteld als insecten. Memento is weer meer autobiografisch over stress en neurose. Dat is wel het meest persoonlijke nummer dat ik heb geschreven. Het andere uiterste van het album is Metamorphosis. Dat is helemaal fictie en gaat over een insecten-sekte. Mensen die via yoga een bidsprinkhaan willen worden en daar een hele filosofie omheen bouwen’. Josephine ziet veel beeldend en combineert documentaires over insecten met de huidige gezondheidshype van mindfullness en yoga. ‘Ik dacht, misschien kan ik yoga en kungfu combineren met die bidsprinkhaan. Het zijn hele sierlijke wezens die geduld hebben, maar tegelijkertijd zijn het ook zieke en heftige roofdieren dus ik dacht dat ik daar wel iets heel donkers mee kon maken’. De verhalen doen wat Kafkaiaans aan. ‘Uit boeken haal ik ook veel inspiratie. Zoals Franz Kafka en William S Burroughs’ The Naked Lunch waarin ze bugpowder snuiven. Die sfeer heeft het wel.’
Naast The Mysterons heeft Josephine nog haar eigen project waar ze vorig jaar mee afstudeerde, het meer dromerige Odile. Hiervoor schrijft ze de muziek en teksten zelf. Annemarie van den Born (o.a. Dakota) en Timon Persoon (o.a. The Visual )begeleiden haar. De teksten bevatten wat meer invloeden van processen in de natuur, maar liggen verder in het verlengde van die van The Mysterons. ‘De muzikale invulling is vooral anders. Ik heb nu al heel lang niet meer voor Odile geschreven en dat begint een beetje te knagen. Mijn hoofd staat er niet naar. Ik ben net verhuisd, was bezig met werk vinden en artwork maken voor andere bandjes. Ik merk dat ik dat ook heel leuk vind om te doen, gewoon even iets anders dan muziek. Zeker na het eindexamenjaar van het Conservatorium waarin ik het album van Odile en The Mysterons had opgenomen en voor allebei het artwork had gemaakt, was het een beetje op. Met The Mysterons gaan we nu ook weer nieuwe dingen maken dus ik moet tijd gaan reserveren om ook weer voor Odile te gaan schrijven. Ik heb veel ideeën, maar ik weet niet zo goed hoe ik moet beginnen. Of eigenlijk weet ik dat ook wel, gewoon gaan zitten en schrijven, maar dat is soms een beetje een stap. De druk ligt ook nog niet zo hoog want Odile heeft nog bijna niemand gehoord. Het album was een beetje te vroeg gereleased dus daar moet ik ook even een beter plan voor maken. Ik weet nog niet precies wat ik wil, maar denk aan een conceptalbum over een dystopische fantasiewereld. Met The Mysterons kost het allemaal wat minder moeite omdat je met z’n vijven de muziek maakt. Daar trek ik ook wel een beetje de kar, maar bij Odile hang het echt allemaal van mij af.’
Het maken van artwork is een andere vorm van creatief bezig zijn voor Josephine. Ze is daarin autodidact. Ontwerpen worden vaak eerst getekend, dan gescand en vervolgens verfijnd in photoshop. Naast het artwork voor de albums van The Mysterons en Odile maakte ze onlangs het visitekaartje voor de band San Dollar en ook voor Morado gaat ze het artwork doen.
(Artwork: Meandering)
En dan is ze ook nog zangdocente. ‘Ik doe dat 2 à 3 dagen in de week op de Zangschool Amsterdam en de Dutch School Of Popular Music. Dat is voor mijn vaste basisinkomen, maar dat vind ik ook heel leuk om te doen. Dus eigenlijk is de basis zangles, dan The Mysterons en de tijd die dan overblijft vul ik in met opdrachten voor artwork en songwriting. En sporten. Hardlopen, squashen… dat is belangrijk. Vroeger heb ik ook veel gesport. Ik speelde een paar keer per week hockey en tennis, maar in Amsterdam was de discipline weg. Die heb ik weer teruggevonden. Het is goed voor je geest.’
Persoonlijk had ik verwacht dat The Mysterons na het uitbrengen van debuutalbum Meandering het afgelopen jaar een groter publiek zou aantrekken en vraag me af in hoeverre het hoge stemgeluid van Josephine daarop van invloed zou kunnen zijn. De zang van Kate Bush was destijds namelijk ook niet bepaald voor iedereen weggelegd: ‘Ik zing met een hoog strottenhoofd en krijg inderdaad wel eens te horen of ik ook eens niet zo schel kan zingen. Maar het geluid van Kate Bush en de Indiase muziek is ook heel schel. Anderen vinden het juist weer heel vet. Ieder zijn ding. Het is voor mij wel een uitdaging om bij een volgend album te kijken of ik wat meer lagen toe kan voegen, maar wel mijn eigen sound kan behouden. Ik heb daar al een start mee gemaakt op Meandering, maar daar kan ik nog meer mee doen. Momenteel werken we aan een nieuwe EP en zijn we ons ook wat meer op het buitenland aan het richten. We hebben nu boekers in Duitsland en Frankrijk. In Duitsland hebben we pas nog op showcasefestival C/O POP gespeeld en in het najaar staan we op het MaMA festival in Parijs!’
Zo absurdistisch als Josephine’s dromen kunnen zijn die ze in haar songteksten verwerkt, zo helder zijn haar dromen en wensen voor de toekomst. ‘Ik wil graag veel spelen, schrijven en toeren met The Mysterons en daarnaast ook mooie dingen maken en uitbrengen met Odile. Ik wil nog veel leren en beter worden in het maken van artwork en het componeren van muziek. En ik hoop dat ik dan later genoeg verdien om in een huis met een mooie tuin en een mooie werkruimte te kunnen wonen en lekker kan aankloten met alle dingen die ik doe. En om te kunnen reizen om mooie plekken op de wereld te zien. Maar vooral dat ik en de mensen om mij heen gelukkig zijn.’
https://www.facebook.com/OdileBand/
Tekst en foto’s: Willem Schalekamp