Het is 8 maart, Internationale Vrouwendag. Een mooie dag om Jade Bird te spreken over de belangrijke vrouwen in haar leven. Vrouwen die haar mede gevormd hebben tot wie ze nu is. Voorafgaand aan haar optreden in Paradiso babbelt de jonge Britse net zo gemakkelijk als ze op het podium doet. ‘Ik hoop niet dat ik te fanatiek was over Tori Amos.’
Mijn eerste kennismaking met Jade Bird is in 2017 wanneer ze tijdens het 7-Layers festival in de bovenzaal van Paradiso speelt. Met alleen de EP Something American op zak pakt ze in haar eentje iedereen in met haar krachtige stem, gitaarspel en humor. Dat doet ze twee jaar later nog eens dunnetjes over met band in Paradiso Noord. En nu schuift ze door naar de grote zaal van Paradiso. ‘Ik ben altijd wat meer zenuwachtig voor grote zalen, maar dat is ook wel iets natuurlijks. Er zijn meer mensen dus ik wil ook een betere show leveren. En als je in een grote zaal speelt hoop je ook maar dat die mensen ook echt gaan komen.’ Uiteindelijk blijkt ’s avonds alleen de vloer goed gevuld en blijven de balkons gesloten, maar aan de geboren performer is niets te merken. Vol overgave stort ze zich op haar set en het aanwezige publiek. ‘Als ik eenmaal bezig ben heb ik ook geen last meer van zenuwen. Ik ben al jong begonnen. Ik was een jaar of dertien, veertien toen ik begon met optreden. Toen was ik wel zenuwachtig, maar ik ben nu acht jaar verder en inmiddels wel wat gewend. Ik ben ook gegroeid als performer, voel me steeds meer vertrouwd op het podium. In het begin speelde ik in pubs en deed ik mee aan competities. Ik kon niet overal spelen omdat ik nog niet oud genoeg was dus je pakte wat je kon. Die competities waren niet altijd een goede ervaring, maar ze hielpen me wel om te kunnen zingen. Maar ‘winnen of verliezen’ is niet echt een goed uitgangspunt voor iemand die creatief wil zijn. Je kunt ook eigenlijk nooit echt winnen. Toen ik zestien was verhuisde ik naar Londen en speelde daar zo’n twee jaar in een blues bar. Samen met mijn support van vanavond (Ferris & Sylvester).’
Als kind van een vader in het leger verhuisde Jade regelmatig naar o.a. Duitsland en Wales, maar ook na de scheiding van haar ouders reisde ze veel. 
‘Als je gescheiden ouders hebt reis je elk weekend. Mijn moeder moest drie uur rijden en tijdens die ritten in de auto luisterde ik naar zo veel muziek. Mijn moeder luisterde zelf veel naar de songwriters uit die tijd zoals Alanis Morissette en Tori Amos. Tori Amos heb ik net zelf ontdekt terwijl mijn moeder nu zegt dat ze het me als kind al liet horen,’ lacht ze. ‘Mijn vader draaide meer harde elektronische muziek als Chemical Brothers en The Prodigy. Ik zat als kind midden in de muziek.’ Voor Jade was het niet heel bijzonder om als meisje op een legerbasis op te groeien. ‘Ik was daar tot mijn zevende en we waren gewoon kinderen die speelden. Ik was mij ook nooit zo bewust van mijn meisje zijn tot ik op mijn zestiende in de blues bar ging spelen en al die kerels op het podium zag staan met die enorm krachtige stemmen. Voor een meisje was het daar niet gemakkelijk om gehoord te worden. Ik moest de strijd aan om over het geluid van het publiek heen te komen. Daar heb ik mijn stem ook ontwikkeld. Ik kwam daar ook met andere muziek in aanraking die mij verder beïnvloed heeft als Howling Wolf en ondertussen luisterde ik veel naar songwriters uit de jaren zestig als Crosby Stills and Nash en Bob Dylan. Voor mij was dat hele nieuwe muziek. Ik vond het geweldig en wilde meer en meer.’
Ik voel me prettiger als ik onderweg ben
Jade studeerde aan de BRIT school in Londen en brengt in 2017 de EP Something American uit dat vooral americana georiënteerd is. In 2019 gevolgd door haar debuutalbum Jade Bird. Ze is een harde werker en doet het liefst alles zelf. ‘Ja, ik ben een control freak. Dat is zeker iets goeds, maar soms ook wel destructief. Je hebt geen controle over het leven. Geen controle over alle reacties op wat je doet, op wat je zegt.’ Voor de opname van haar debuutalbum nam ze producers David Baron en Simone Felice ( Felice Brothers) in de arm. ‘In producen ben ik gewoon niet zo goed dus dat laat ik liever aan anderen over die daar wel goed in zijn. Schrijven is waar ik van hou. Dat is heel belangrijk voor me en daarin laat ik niemand toe. We hebben het album opgenomen in Rhinebeck, een plaats in de staat New York vlak bij Woodstock. Er is iets bijzonders met die plek. Er hangt iets in de lucht dat het fijn maakt om daar te werken. Het is ook niet voor niets dat mensen als Jimi Hendrix, Janis Joplin en David Crosby daar heen gingen. Ik schreef er de meeste nummers. Ze kwamen er achter elkaar uit. Ik ben ook naar het platteland van Engeland gegaan, maar daar heb ik nooit zo veel geschreven als op deze plek. De seizoenen verschillen sterker, de bomen zijn hoger. Je kunt er ademen.’ ‘Eigenlijk is het wel heel bijzonder dat ik me er zo thuis voel en zo productief ben,’ gaat Jade verder. ‘Ik heb niets speciaals met gebouwen. Ik voel me niet verbonden met een slaapkamer of zo. Dat is niet wat ik voel als ‘thuis’. Deze plek voelt als een thuis in een ander leven. Ik hou van reizen. Zo ben ik opgegroeid. Mijn moeder heeft hetzelfde. Zij is ook een kind van legerouders en verhuisde ook vaak. Zij verplaats nu nog ongeveer elke drie maanden haar meubilair in huis. Altijd verandering nodig. Het is iets vreemds. Ik hou zielsveel van mijn familie, maar ik voel me prettiger als ik onderweg ben. Dat komt goed uit met het werk dat ik doe’.
De teksten van Jade gaan merendeels over relaties. I Get No Joy en If I Die zijn daar een uitzondering op. ‘Ik denk dat het komt omdat mijn leven zo bepaald is door de relaties van mijn ouders en grootouders die geen stand hielden. Het cynisme dat gepaard gaat met het uit elkaar vallen van relaties. Het heeft altijd een grote rol gespeeld in mijn muziek en bij alles wat ik schreef, bijna morbide. Maar halverwege het maakproces van het album ontmoette ik iemand die ik leuk vond en mij goed behandelde. Iets positiefs, en ik moest daar vanuit mijn cynisme mee leren omgaan. Daar kwamen nummers als Love Has All Been Done Before en Side Effects uit voort. Ik moest een omslag maken in mijn schrijven. Als je jong bent ben je arrogant en heel erg op jezelf gericht. Dat maakt je geen groot songwriter. Dat komt pas wanneer je meer buiten jezelf gaat kijken. Something American was meer een product van mijn invloeden. Gefascineerd door het stereotype vrouwbeeld waar de man voor valt. Het typische ‘something american’ als metafoor voor de blonde vrouw waar het gras altijd groener is. Ik heb een gebrek aan eerlijkheid en bedrog in relaties nooit begrepen. Maar ik vond het wel interessant en daarom schreef ik er over.’ If I Die is misschien wel het mooiste nummer van het album. ‘If I die, put me in a song so I’ll live on in your melody’ is alleen niet meteen een tekst die je verwacht van een tweeëntwintig jarige. ‘Het nummer gaat eigenlijk over iemand die had gezegd niet meer te willen leven als ik dood zou zijn. Ik vond dat een nogal verontrustende boodschap. Ik ben toen aan de piano gaan zitten om iets te schrijven dat iemand in de buurt houdt, ook als je er fysiek niet meer bent. Het is op een bepaalde manier egoïstisch, maar ik was er zo trots op. Het is mijn meest favoriete liedje sinds lange tijd.’ Toch speelt Jade dit niet live. ‘Ja, ik doe het wel af en toe, maar ik ben er nog niet helemaal uit. Het heeft met zelfvertrouwen te maken en het moet op het juiste moment in de show passen want het is zo anders dan de rest. Maar ik denk dat ik een keer een piano moment in mijn show ga inpassen waar dit nummer en andere pianonummers ga spelen.’
Droom groot!
Vandaag is het Internationale Vrouwendag. Een mooi moment om met Jade te kijken naar wat deze dag voor haar betekent en er enkele vrouwen uit te lichten die een belangrijke rol in haar leven spelen. ‘Voor mij geeft deze dag je de mogelijkheid om andere vrouwen in je leven te steunen en het niet maar gewoon normaal vinden wat vrouwen voor je doen. Het maar gewoon vinden wat je moeder en je oma voor je doen. Dit jaar hoorde ik van vrouwelijke fotografen verhalen over seksisme in de muziekindustrie. Het is niet aan mij om hun verhaal te vertellen, maar ik wil er wel iets over kwijt. Ze vertelden bijvoorbeeld dat ze worden gekozen om hoe ze er uit zien in plaats van dat ze gewaardeerd worden om hun werk. Ik vind dat heel erg verontrustend dus vond ik dat ik ze op social media complimenten moest geven over hun werk. Internationale Vrouwendag is een mooi moment om iemand anders uit te lichten in plaats van allemaal maar op social media te roepen dat het Vrouwendag is. Er zijn ook zo veel goede artiesten en schrijvers die geen aandacht krijgen, dat je je afvraagt of gender daar iets mee te maken heeft.’ Over de belangrijke vrouwen in haar leven hoeft Jade niet lang na te denken. Dat zijn in eerste instantie haar moeder en oma bij wie ze opgroeide. ‘Toen ik acht jaar was ging ik met mijn moeder bij mijn oma wonen. We leefden met drie generaties in een klein huis. Tot mijn zestiende bleef ik bij mijn oma wonen. Ik had dus heel veel vrouwelijke invloeden in mijn leven en zij zijn altijd een enorme inspiratie voor me geweest. Alleenstaande vrouwen met verantwoordelijke banen die mij overal in steunden. Ze reden mij naar elk optreden en lieten me geloven in mijn eigen kunnen waar anderen zeiden dat ik het niet kon. Dat is zo belangrijk! Ik denk altijd wanneer ik kinderen zie en meisjes die naar mijn show komen… Droom groot! Als je er hard voor werkt kun je alles bereiken. Die harde werkethiek heb ik van hen.’ Maar haar moeder en oma zijn niet de enige die Jade hebben gevormd tot wie ze is. ‘Artistiek gezien, Charlotte Perkins Gilman,’ vervolgt Jade. Zij was een feministe en schreef Herland, een utopische roman over een samenleving die alleen uit vrouwen bestaat en die zich via parthenogenese voortplanten. Een heel indrukwekkend verhaal. Ik ben ook altijd gefascineerd geweest door Simone de Beauvoir, de filosoof. Ik probeer veel van haar ideeën in me op te nemen. En Patti Smith. Ik vond een opname waar ze poëzie voordraagt in de jaren zeventig in New York. Ze is dan nog best jong. Ik was nooit een liefhebber van poëzie, maar toen ik haar hoorde… zo geweldig! Om zelf beter te worden moet je zo nu en dan overdonderd worden door werk van anderen zoals Kim Gordon, Patti Smith of Charlotte Perkins Gilman. Deze vrouwen maken iets los in mijzelf. Geven inspiratie op een moment dat je denkt dat iets niet mogelijk is, maar toch blijkt te kunnen.’ En nu heeft ze Tori Amos ontdekt. ‘Ja, Boys For Pele is een meesterwerk! Niemand had eerder zoiets gemaakt. Niemand had dat talent op de piano en zette dat om in commerciële muziek. Niemand deed wat zij tekstueel deed. Zo abstract. En niemand zei wat zij zei over vrouwen. Ik denk dat de pers van de jaren negentig erg geringschattend heeft gedaan over dit album. Het niet op waarde heeft geschat. Er werd geschreven over elfjes en de controverse van haar albumcover met het varken op schoot, zogend aan haar borst. Daardoor is het nooit het klassieke album geworden dat het eigenlijk is. Het is niet zo anders dan het abstract schilderen van teksten zoals The Beatles deden, maar als Tori Amos het doet is ze pretentieus. Ze had hiervoor veel meer waardering voor moeten krijgen.’
Of er veel aan het veranderen is voor vrouwen vindt Jade moeilijk te zeggen. ‘De social media doen ons geloven dat er veel aan het veranderen is en er is wel iets aan de gang, maar echt veranderen doet het nog niet. Maar het helpt dat we onze platforms hebben waar we onze ervaringen op kwijt kunnen. Door social media word ik me ook bewust van de ervaringen van anderen. Het te weten dat je niet alleen bent. Als vrouwen naar me toe komt met vragen, advies of ondersteuning zal ik ze graag helpen. Op een bepaalde manier een vriend kunnen zijn, vertrouwen geven. Maar tegelijkertijd worden er in Amerika anti-abortuswetten aangenomen en zullen zaken als gezondheidszorg aan de top geregeld moeten worden. Dus wat dat betreft ben ik er niet zo zeker van dat er echt veel verandert. Maar het is belangrijk om Internationale Vrouwendag te hebben omdat veranderingen nodig zijn, het niet alleen maar een PR-stunt is. Feminisme als PR-stunt, daar erger ik me aan. We moeten elkaar blijven steunen.’
In de muziekindustrie zie je langzamerhand wel steeds meer vrouwen. Meer vrouwen op het podium. ‘Ja dat is waar, maar als je kijkt naar de alternatieve artiesten in de UK van de laatste paar jaar, dan krijgen de meisjes amper airplay op de radio in vergelijking tot jongens. Meisjes moeten niet het gevoel krijgen dat ze popmuziek moeten gaan maken om aandacht op de radio te krijgen. Bands als Dream Wife en Wolf Alice draaien al een paar jaar mee, maar krijgen amper aandacht op de radio. Een nieuwe gitaarband met jongens krijgt die wel. Zelf heb ik wel het geluk dat ik te horen ben. Radio 1 steunt mij goed. Toen ik een jaar of vijftien was hoorde ik in de auto Courtney Barnett op de zender met Pedestrian At Best. Ik vond dat zo prachtig dat ik het uit moest luisteren voordat we uitstapten. Ik wilde zo graag dat er meer van dat soort momenten waren. Er zijn veel meisjes die gitaar spelen en live spelen is niet zo’n probleem. Ik zag Dream Wife, ze zijn geweldig! Ik moest huilen toen ze ‘I am not my body, I am somebody’ zongen. Dat was zo goed. Bad Bitches To The Front. Het is geweldig wat ze doen en speciaal voor transgenders. Dat ze het gevoel hebben er bij te horen. Dat ze welkom zijn in die gemeenschap.’
Deze maand rond Jade haar Europese tour af om in april verder te gaan in Amerika. Maar er zijn meer plannen. ‘Ik heb twee plannen voor twee albums. Het tweede album heb ik nu bijna geschreven. Als dat klaar is ga ik de studio in om het in maart/april op te nemen. Vervolgens het album uitbrengen en dan wil ik heel graag door naar het volgende album. Dat derde album wordt een wat steviger gitaarplaat, meer verhalend. Het tweede meer songwriting, meer over mijn gevoelens vanuit de derde persoon. Ik wil ze heel graag in één jaar uitbrengen dus ik hoop dat het Corona virus geen roet in het eten gooit. Ik ben er niet bang voor, maar de media maakt ons bang. Ik cancel nog geen shows. Daar heb ik een hekel aan. Maar het festivalseizoen ziet er wel somber uit. We zullen het zien. Twintig twintig, een nieuw decennium.’
Tekst en foto’s: Willem Schalekamp